Quạt máy tính có 3 và 4 chân PIN – Sự khác biệt ?

Quạt tản nhiệt cho máy tính ở hiện tại ít nhiều là một điều cần thiết bên trong hệ thống máy tính, nơi chúng được sử dụng để truyền đi nhiệt lượng sinh ra từ các thành phần tỏa nhiệt như CPU, RAM, VGA…

Điểm khác biệt giữa các loại quạt tản nhiệt đó là kích cỡ và màu sắc ( có thể có RGB hoặc không ) nhưng điểm quan trọng nhất là đầu nối chân pin giữa các loại quạt cũng khác nhau, phổ biến là loại 3 hoặc 4 chân pin. Vậy điều gì là khác biệt giữa hai loại này? 

Quạt có 3 chân pin

Không giống như quạt làm mát cho CPU, quạt cho các loại vỏ case được kết nối truyền thống với đầu nối 3 chân pin. Từ điểm tiếp xúc, tổng cộng có ba dây dẫn chạy đến quạt, dây đầu tiên là ground, dây thứ hai là power (cung cấp điện năng) và dây thứ ba  là control (chuyển tốc độ tín hiệu  đến bo mạch chủ) nhằm cho bo mạch chủ có thể đọc được tốc độ quay của quạt. Các loại quạt tản nhiệt được thiết kế tản nhiệt cho hệ thống máy tính với đầu nối 3 chân pin thường là loại có điện áp 12V, ở điện áp này thì quạt sẽ quay với tốc độ được quy định.

Để giảm tốc độ của loại quạt này, người dùng phải điều chỉnh điện áp được cung cấp cho nó - thông qua bo mạch chủ hoặc một số dạng controller bên ngoài. Khi điện áp của loại này được hạ, tốc độ quay của quạt cũng giảm.

Có nghĩa là để quạt chạy với tốc độ chậm hơn thì phụ thuộc vào mức độ điện áp có thể được cung cấp cho nó hoặc tới mức bằng 0 thì quạt sẽ ngừng hoạt động. Việc điều chỉnh này phụ thuộc vào thiết kế của các loại quạt khác nhau trên thị trường.

Quạt có 4 chân pin (PWM)

Năm 2004, Intel đã giới thiệu một tiêu chuẩn mới cho các loại quạt tản nhiệt với 4 chân pin thay vì 3 như thông thường. Việc phát triển này nhằm mang lại mục đích tiêu chuẩn hóa và tạo điều kiện cho việc điều khiển quạt cho hệ thống máy tính nhằm giảm nhiệt và giảm tiếng ồn khi hoạt động ở cường độ cao của hệ thống máy tính.

Mặc dù việc chuyển đổi các loại quạt tản nhiệt từ 3 chân pin sang 4 chân pin ban đầu rất chậm chạp, nhưng giờ đây, nó là tiêu chuẩn cho các quạt làm mát bộ vi xử lý trong hệ thống máy tính. Tuy nhiên, đối với các loại quạt tản nhiệt dành cho case máy tính, điều đó không rõ ràng, mặc dù nhiều mẫu đắt tiền hơn đã chuyển sang kết nối 4 chân pin.

Quạt tản nhiệt có 4 chân pinchia sẻ các tính năng với các model 3 chân, trong đó có một dây ground một dây 12V+, một dây Sensor và một dây điều khiển tốc độ quạt ( dây có khả năng mang tín hiệu PWM từ bo mạch chủ đến quạt ). Dây tín hiệu PWM này được liên kết trực tiếp để điều khiển quạt với đầu nối 4 chân. Không giống như quạt 3 chân pin, trong đó việc điều chỉnh tốc độ được thực hiện bằng cách tăng hoặc giảm điện áp, quạt có 4 chân pin  luôn được vận hành với cùng một điện áp bất kể tốc độ quay.

Tín hiệu PWM được sử dụng để xác định thời điểm và trong bao lâu, dòng điện sẽ chạy đến động cơ quạt. Bản thân tín hiệu có hiệu lực với một dòng điện có điện áp cung cấp là 5 V, trong đó tín hiệu này là bật hoặc tắt. Nếu nó không đổi, điều này có nghĩa là quạt sẽ quay với tốc độ tối đa, vì động cơ được cung cấp liên tục với dòng điện.

Để giảm tốc độ của quạt, bo mạch chủ sẽ gửi tín hiệu PWM được chia nhỏ thành nhiều phần, trong đó nó xen kẽ giữa bật và tắt.

Quạt sau đó sẽ bật và tắt nguồn cung cấp liên tiếp cho cho động cơ, dẫn đến tốc độ bị hạ thấp. Bản thân tốc độ quạt lúc này được quyết định bởi cách thu tín hiệu dựa trên cụ thể về thời gian bật và tắt dòng điện. Ưu điểm của việc điều khiển quạt theo tín hiệu PWM là có độ nhiễu tốt hơn và kiểm soát tốc độ, nhưng cũng có khả năng khiến quạt quay chậm hơn.

Điểm nổi bật trong bài viết này là chúng ta có thể điều chỉnh tốc độ của quạt của loại 3 chân pin hoặc 4 chân pin, nhưng điều này được thực hiện theo những cách khác nhau. Quạt có 3 chân pin được điều khiển bằng cách hạ hoặc tăng điện áp trong khi quạt 4 chân được điều khiển thông qua tín hiệu PWM.

Quạt có 4 chân pin thường dễ điều khiển hơn nhờ tín hiệu PWM tiêu chuẩn được sử dụng trên hầu hết tất cả các bo mạch chủ trên thị trường. Đồng thời, loại quạt này thường có thể đạt tốc độ thấp hơn mà không dừng lại vì chúng không bị giới hạn theo cùng một cách bởi điện áp khởi động thấp nhất của quạt. Bo mạch chủ hiện đại thường được trang bị chỉ có đầu nối 4 chân, nhưng loại đầu nối này cũng tương thích ngược với quạt 3 chân.

Tuy nhiên, một điều không được đảm bảo là liệu nhà sản xuất bo mạch chủ có triển khai hỗ trợ để điều khiển quạt 3 chân thông qua điều khiển điện áp trên đầu nối 4 chân hay không. Điều này thường được chỉ định trong hướng dẫn sử dụng cho bo mạch chủ, ví dụ ở Asus nó được gọi là DC Mode trong mục CPU Fan Step Down.

• Tại sao quạt trên tản nhiệt VGA không quay? - nguyencongpc
• Chọn nguồn thích hợp cho card đồ họa - nguyencongpc