Tần số quét màn hình: Khái niệm, vai trò, ưu nhược điểm và cách lựa chọn phù hợp

Tần số quét là một trong những yếu tố then chốt quyết định trải nghiệm hình ảnh trên màn hình máy tính hay TV. Chỉ số này càng cao, hình ảnh càng mượt, giảm hiện tượng giật lag và bóng mờ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ tần số quét là gì, nó hoạt động ra sao và ảnh hưởng như thế nào đến thiết bị. Trong bài viết dưới đây, Nguyễn Công PC sẽ giúp bạn khám phá toàn diện về tần số quét, từ khái niệm cơ bản đến những ứng dụng thực tiễn trong đời sống và công nghệ.

Tần số quét (Refresh Rate) là gì?

Tần số quét (hay Refresh Rate) là một thông số kỹ thuật của màn hình, cho biết số lần hình ảnh trên màn hình được làm mới (hoặc "vẽ lại") trong vòng một giây. Đơn vị đo của tần số quét là Hertz (Hz).

Tần số quét màn hình là yếu tố quan trọng quyết định độ mượt mà của hình ảnh khi bạn xem phim, chơi game hay làm việc.

• Ví dụ: Một màn hình có tần số quét 60Hz nghĩa là nó làm mới hình ảnh 60 lần mỗi giây. Tương tự, màn hình 144Hz sẽ làm mới hình ảnh 144 lần mỗi giây.

Để dễ hình dung, bạn có thể tưởng tượng chuyển động trên màn hình giống như một cuốn sách lật trang (flipbook). Mỗi trang sách là một khung hình. Tần số quét chính là tốc độ bạn lật các trang sách đó. Tốc độ lật càng nhanh (Hz càng cao), chuyển động bạn thấy càng mượt mà.

Tìm hiểu về tần số quét

Như hình minh họa ở trên, tần số quét cao hơn đề cập đến tần suất cập nhật hình ảnh trên màn hình của một màn hình. Thời gian giữa các lần cập nhật này được đo bằng mili giây (ms) trong khi tần số quét của màn hình được đo bằng hertz (Hz).

1. Chức năng chính: Tạo ra sự mượt mà

Chức năng cốt lõi của tần số quét là tạo ra ảo ảnh về chuyển động. Tần số quét càng cao, số lượng khung hình được cập nhật lên mắt bạn mỗi giây càng nhiều, giúp hình ảnh chuyển động trông mượt mà hơn, liền mạch hơn và ít bị mờ nhòe khi chuyển động nhanh (motion blur).

2. Phân biệt Tần số quét (Hz) và Tốc độ khung hình (FPS)

Đây là hai khái niệm dễ bị nhầm lẫn nhưng lại liên quan mật thiết:

• Tần số quét (Hz): Là khả năng hiển thị của màn hình (phần cứng). Một màn hình 60Hz chỉ có thể hiển thị tối đa 60 khung hình mỗi giây.

• Tốc độ khung hình (FPS - Frames Per Second): Là số lượng khung hình mà card đồ họa (GPU) của máy tính tạo ra được mỗi giây (phần mềm/nguồn phát).

Tần số quét cao mang lại trải nghiệm hiển thị mượt và chân thực hơn cho người dùng

Để có trải nghiệm tốt nhất, FPS và Hz nên tương xứng với nhau. Nếu GPU của bạn chỉ xuất được 30 FPS, thì màn hình 144Hz cũng không mang lại nhiều lợi ích. Ngược lại, nếu GPU xuất được 200 FPS nhưng màn hình chỉ là 60Hz, bạn đang lãng phí hiệu suất vì màn hình không thể hiển thị hết số khung hình đó.

3. Các mức tần số quét phổ biến

• 60Hz: Mức tiêu chuẩn cơ bản cho hầu hết màn hình văn phòng, laptop phổ thông và TV. Đủ dùng cho các tác vụ hàng ngày và xem video.

• 75Hz - 90Hz: Thường thấy trên các màn hình tầm trung hoặc điện thoại di động, mang lại cảm giác mượt hơn một chút so với 60Hz.

Không phải màn hình nào có tần số quét cao cũng là lựa chọn tốt nhất cho bạn.

• 120Hz / 144Hz / 165Hz: "Tiêu chuẩn vàng" cho game thủ. Sự khác biệt so với 60Hz là rất rõ rệt, đặc biệt trong các game tốc độ cao.

• 240Hz / 360Hz (và cao hơn): Dành cho các game thủ chuyên nghiệp (eSports), nơi mỗi mili giây đều quan trọng. Sự khác biệt so với 144Hz khó nhận thấy hơn nhưng vẫn có giá trị trong thi đấu đỉnh cao.

4. Chức năng đồng bộ hóa (Adaptive Sync)

Khi FPS của GPU và Hz của màn hình không khớp nhau, hiện tượng xé hình (screen tearing) sẽ xảy ra (hình ảnh bị gãy làm đôi). Để giải quyết vấn đề này, các công nghệ đồng bộ hóa đã ra đời:

• NVIDIA G-Sync: Công nghệ của NVIDIA.

• AMD FreeSync: Công nghệ của AMD.

Tần số quét không chỉ ảnh hưởng đến độ mượt mà mà còn liên quan đến hiệu suất tổng thể của thiết bị.

Chức năng của chúng là cho phép màn hình tự động điều chỉnh tần số quét (Hz) của nó một cách linh hoạt để khớp chính xác với tốc độ khung hình (FPS) mà GPU đang xuất ra. Kết quả là hình ảnh mượt mà tuyệt đối, không bị xé hình hay giật lag (stutter).

Ưu điểm và hạn chế của tần số Hertz

• Ưu điểm

• Hạn chế

Chi phí cao: Màn hình có tần số quét 144Hz trở lên thường đắt tiền hơn đáng kể so với màn hình 60Hz/75Hz.

Đòi hỏi phần cứng mạnh: Để tận dụng màn hình 144Hz, bạn cần một card đồ họa (GPU) đủ mạnh để liên tục tạo ra 144 FPS ở độ phân giải mong muốn. Nếu GPU quá yếu, bạn sẽ không thấy được lợi ích.

Tiêu thụ điện năng nhiều hơn: Màn hình phải làm việc nhiều hơn để làm mới hình ảnh, do đó sẽ tốn nhiều điện hơn. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến thời lượng pin của laptop và điện thoại di động.

Tần số quét cao có thể cải thiện trải nghiệm chơi game, nhưng cũng tiêu tốn nhiều điện năng hơn.

Đồng bộ thích ứng

Nếu hệ thống PC đang gặp khó khăn để đạt được FPS mong muốn thì một màn hình sở hữu công nghệ đồng bộ thích ứng có thể sẽ giúp ích được cho các game thủ. Có rất màn hình hiện đại tích hợp công nghệ này. Đồng bộ thích ứng cho phép màn hình giao tiếp trực tiếp với GPU để tần số quét của màn hình được đồng bộ với mỗi khung hình được tạo ra ngay cả khi FPS không tương thích.

Đồng bộ dọc (VSync) là một tính năng tương tự thường được kích hoạt trong game. Công nghệ đồng bộ thích ứng và VSync có thể giúp giảm hoặc loại bỏ hiện tượng xé hình khi xử lý tốc độ khung hình dao động.

Chọn màn hình phù hợp

Màn hình có tần số quét cao cung cấp nhiều tần số quét khác nhau với 144Hz là một cải tiến đáng kể so với màn hình 60Hz tiêu chuẩn và 240Hz là một lựa chọn cao cấp phổ biến.

Chúng ta không nhất thiết phải mua màn hình có tần số quét cao nhất mà hệ thống đang sử dụng có thể hỗ trợ. Thay vào đó, hãy tìm kiếm một màn hình cung cấp sự kết hợp các tính năng phù hợp với nhu cầu. Hãy ưu tiên tìm kiếm màn hình có tần số quét, độ phân giải, kích thước màn hình và tỷ lệ khung hình phù hợp với khả năng hoạt động của máy tính.

Nâng cấp hệ thống để có lối chơi mượt mà hơn

Màn hình tốc độ có làm Tần số quét cao có thể ảnh hưởng đáng kể đến trải nghiệm chơi game của game thủ, giả định rằng phần cứng của PC đủ mạnh để đáp ứng các yêu cầu cao hơn.

Dưới đây là một số ví dụ về cấu hình hệ thống hỗ trợ tần số quét cao hơn

Bất kể cấu hình hệ thống đang sử dụng là gì, hãy nhớ kết hợp nó với màn hình có các tính năng mà bạn đang tìm kiếm. Khi CPU, GPU và màn hình tương thích và hoạt động cùng nhau, có thể thấy rõ các lợi ích có được từ tần số quét cao hơn.

Kết luận

Tần số quét đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng hiển thị và trải nghiệm người dùng. Việc lựa chọn màn hình có tần số quét phù hợp sẽ giúp tối ưu hiệu suất làm việc, học tập và giải trí. Hãy tham khảo các sản phẩm tại Nguyễn Công PC để sở hữu thiết bị có tần số quét lý tưởng cho nhu cầu của bạn.