Nguyên nhân tản nhiệt PC không hoạt động và 4 cách khắc phục nhanh chóng tại nhà

Tản nhiệt đóng vai trò sống còn trong việc giữ cho máy tính hoạt động ổn định. Khi tản nhiệt máy tính không hoạt động, nhiệt độ tăng cao có thể gây treo máy, sập nguồn hoặc hỏng CPU, VGA. Hãy cùng Nguyễn Công PC tìm hiểu nguyên nhân và giải pháp khắc phục nhanh chóng, hiệu quả trong bài viết này nhé!

Nguyên nhân tản nhiệt PC không hoạt động?

1. Lỗi lắp đặt (Rất phổ biến với người tự build máy)

• Quên bóc lớp nilon bảo vệ: Dưới đáy các khối tản nhiệt mới thường có một lớp nilon mỏng ghi dòng chữ "Remove before use". Nếu quên bóc, nilon sẽ chảy ra và ngăn cản hoàn toàn việc truyền nhiệt.

 Tản nhiệt máy tính không hoạt động đúng cách có thể khiến toàn bộ PC nhanh chóng xuống cấp và hư hỏng.

• Lắp ngược chiều quạt: PC cần có luồng khí (Airflow) lưu thông (Hút vào từ phía trước/dưới, thổi ra phía sau/trên). Nếu lắp tất cả quạt đều thổi vào hoặc đều hút ra, khí nóng sẽ bị kẹt lại bên trong.

2. Lỗi phần cứng trong máy

• Chân cắm Fan trên Mainboard bị hỏng: Thử cắm quạt sang chân cắm khác (ví dụ: SYS_FAN hoặc CHA_FAN) để kiểm tra xem có phải do cổng cắm trên Main bị lỗi điện hay không.

• Tản nhiệt bị cong vênh/móp méo: Các lá nhôm hoặc ống đồng (heatpipes) nếu bị móp nặng sẽ giảm hiệu suất dẫn nhiệt đáng kể.

Một bộ PC mạnh mẽ cũng trở nên vô dụng nếu tản nhiệt không còn đảm bảo hiệu quả làm mát. 

3. Lỗi phần mềm & BIOS

• Xung đột phần mềm điều khiển: Các phần mềm như MSI Afterburner, Corsair iCUE, hay phần mềm của hãng Mainboard có thể xung đột với nhau, khiến quạt bị đứng im hoặc quay ở tốc độ cực thấp.

• Chế độ Fan Stop: Nhiều dòng VGA hoặc nguồn (PSU) hiện đại có chế độ "Zero RPM" - quạt chỉ quay khi nhiệt độ đạt mức nhất định (thường là 50 - 60 độ). Người mới thấy quạt không quay thường tưởng hỏng, nhưng thực tế là máy đang tiết kiệm điện và giảm ồn.

Khi hệ thống tản nhiệt gặp sự cố, nhiệt độ tăng cao có thể âm thầm phá hủy linh kiện bên trong máy tính.

Tản nhiệt PC không hoạt động gây hậu quả gì?

Khi tản nhiệt máy tính của bạn không hoạt động, người dùng sẽ đối mặt với các tình trạng sau:

Giảm hiệu năng (Thermal Throttling): Để tự bảo vệ mình không bị "cháy", CPU/GPU sẽ tự động giảm tốc độ xử lý. Bạn sẽ thấy máy giật lag, mở ứng dụng chậm dù cấu hình rất mạnh.

Treo máy hoặc sập nguồn đột ngột: Đây là cơ chế bảo vệ cuối cùng. Khi nhiệt độ vượt ngưỡng an toàn máy sẽ tự ngắt điện hoàn toàn.

Tản nhiệt kém là nguyên nhân phổ biến dẫn đến treo máy, giảm hiệu năng và hỏng phần cứng.

Giảm tuổi thọ linh kiện: Nhiệt độ cao liên tục làm các tụ điện, mối hàn và các tấm bán dẫn bên trong chip nhanh hỏng hơn.

Nguy cơ cháy nổ: Dù hiếm gặp ở máy đời mới, nhưng nhiệt độ quá cao có thể gây biến dạng vỏ nhựa hoặc hỏng hóc nghiêm trọng mạch điện.

Hướng dẫn khắc phục sự cố tản nhiệt PC không hoạt động

Bước 1: Kiểm tra sơ bộ

• Rút phích cắm và Xả điện: Sau khi rút dây nguồn, hãy nhấn giữ nút nguồn trên vỏ case khoảng 5-10 giây. Hành động này giúp xả hết điện tích còn sót lại trong tụ điện của bộ nguồn và mainboard, tránh bị giật hoặc chập mạch.

• Cơ thể người có thể mang tĩnh điện, dễ làm hỏng các linh kiện siêu nhỏ. Hãy chạm tay vào phần khung kim loại của vỏ case trước khi chạm vào linh kiện bên trong, hoặc đeo vòng tay khử tĩnh điện nếu có.

• Kiểm tra xem có dây điện nào (như dây nguồn CPU 8-pin) đang vướng vào cánh quạt hay không.

Bước 2: Vệ sinh máy tính và tra dầu nếu quạt rít

• Nếu quạt quay nặng tay, bạn có thể bóc nhãn ở tâm quạt, nhỏ 1 giọt dầu máy khâu vào trục (tuyệt đối không dùng dầu ăn hay RP7 vì chúng sẽ gây rỉ sét sau này).

• Không để quạt quay tự do khi thổi bụi: Nếu dùng máy hút/thổi bụi mạnh, hãy dùng ngón tay giữ cố định cánh quạt. Nếu quạt quay quá tốc độ thiết kế, nó sẽ tạo ra dòng điện ngược cực mạnh truyền vào mainboard gây cháy chipset hoặc hỏng IC điều tốc.

PC có thể ngừng hoạt động đột ngột nếu tản nhiệt không còn khả năng kiểm soát nhiệt độ.

• Sử dụng đúng dung dịch vệ sinh: Chỉ sử dụng cồn y tế (90 độ) hoặc dung dịch chuyên dụng. Tuyệt đối không dùng nước, khăn ướt hoặc các chất tẩy rửa gia dụng để lau quạt hay mạch điện.

Bước 3: Lắp tản nhiệt

• Khi bắt vít tản nhiệt vào CPU, hãy siết ốc theo hình chữ X (đối xứng nhau). Mỗi con ốc chỉ vặn vài vòng rồi chuyển sang con đối diện. Điều này giúp áp suất ép lên CPU đồng đều, tránh nứt chip.

Tản nhiệt không hiệu quả khiến CPU và GPU luôn trong tình trạng quá tải nhiệt.

Bước 4: Kiểm tra thiết lập BIOS

• Khởi động máy, nhấn liên tục phím Del hoặc F2 để vào BIOS.

• Tìm mục Monitor hoặc Hardware Health.

• Kiểm tra xem mục CPU Fan Speed có đang bị để là Disabled hay không. Thử chuyển chế độ sang Full Speed để xem quạt có quay không.

Tóm tắt nhanh cách xử lý khi tản nhiệt PC không hoạt động

Bạn nên mang máy ra trung tâm bảo hành nếu gặp các trường hợp sau:

• Hỏng máy bơm (Pump) của tản nhiệt nước: Đây là bộ phận kín, không thể tự sửa tại nhà.

• Rò rỉ nước: Nếu thấy dấu hiệu chất lỏng trong máy, đừng bật nguồn.

Nhiều bộ PC bị hỏng nặng chỉ vì người dùng bỏ qua tình trạng tản nhiệt.

• Gãy chân Socket: Nếu lỡ tay làm cong hoặc gãy chân cắm CPU trên mainboard.

• Máy vẫn sập nguồn dù đã vệ sinh và thay keo: Có thể lỗi nằm ở cảm biến nhiệt hoặc mạch VRM trên mainboard.

Kết luận

Việc tản nhiệt PC không hoạt động cần được phát hiện và xử lý càng sớm càng tốt để tránh rủi ro hư hỏng phần cứng. Người dùng nên vệ sinh định kỳ, kiểm tra quạt và thay keo tản nhiệt đúng thời điểm. Nếu không tự khắc phục được, hãy mang máy đến Nguyễn Công PC để được kiểm tra và khắc phục nhanh chóng từ đội ngũ kỹ thuật dày dặn kinh nghiệm.

Xem thêm:

Cách khắc phục PC bị treo máy trong 5 phút ai cũng làm được